Rouwen is een werkwoord

Rouwen doe je als je om iemand of iets geeft. Rouw en liefde horen bij elkaar. Als je rouwt, heb je ook liefgehad. Ieder rouwt op zijn eigen wijze en zoekt zijn eigen weg. Kinderen doen dat weer anders dan volwassenen. Vanuit jouw unieke relatie met je verlies, is ook de rouw als reactie op het verlies uniek. Vaak denken mensen dat het na een bepaalde tijd ‘over en verwerkt’ moet zijn. Er is echter géén eindtijd voor rouwen.
 
Rouw moet je nemen; niet altijd direct na een verlies maar wel na een tijdje. Juist het (blijven) ontkennen en wegstoppen van het verlies veroorzaakt een onderhuids 'gezwel' dat onverwacht de kop op kan steken. Rouwen doe je met heel je lijf, met alles wat in je zit. Voelen, denken, doen, fysiek, zijjn/spiritueel. Alle reacties mogen er zijn en zijn heel normaal in een tijd waarin je (opnieuw) je weg moet vinden in een wereld die voor jou voorgoed veranderd is. Je hebt opnieuw koers te zetten op een soms woeste zee.

Welke reacties kun je tegenkomen?

• Emotionele uitingen: verdriet, boosheid, verwarring, spijt, schuld, schaamte, opluchting, eenzaamheid, angst, depressie, leegte, machteloosheid, ongeloof, verbijstering, wantrouwen, niet meer willen leven. Eigenlijk dus alle gevoelens die er zijn. Soms voel je een tijdje helemaal niets, ook dat kan normaal zijn.
• Gedrag: terugtrekken, vastklampen, huilen, woede-uitbarstingen, apathie, opstandigheid, agressief gedrag, risicovol gedrag. Enerzijds kan er terugtrekken zijn, anderzijds erg aanwezig zijn, dan weer een bepaalde onverschilligheid.
• Denken en leren: concentratieproblemen, zelfverwijten, lager zelfbeeld, enge dromen, herinneringen, negatieve gedachten, vergeetachtigheid, gebrek aan helderheid en samenhang, piekeren/malen.
• Lichamelijke reacties: slaapstoornissen, eetstoornissen, rillingen, diarree, vermoeidheid, buikpijn, maagpijn, hoofdpijn, angst, paniekaanvallen, hartkloppingen, (spier)pijn, hyperventilatie, flauwvallen, duizeligheid of verstoring evenwicht, meer kans op ziekten door verminderde weerstand, psychosomatische klachten. Je hele lijf kan dus mee gaan doen.
• Spirituele reacties: geloofscrisis, twijfelen aan het belang van alles, zoeken naar betekenis en zingeving. Wie ben ik zonder ..? 

Rouwen is hard en hart werken

Er is werk te doen. Je hebt het verlies te erkennen en te aanvaarden, accepteren dat de wereld is veranderd. Belangrijk hierbij is dat je echt afscheid neemt. Er is pijn te verwerken, die zich in vele gedaanten laat zien. Alles mag er zijn, het is er namelijk toch al. Het is nodig om je aan te passen aan het leven van nu, je gaat verder met het gemis én de herinneringen. Alles moet weer settelen in een veranderd leven. Hier moet het verlies een plek krijgen: dóórleven met het verlies in je hart, zijn kracht doorgevend aan jou. Steeds weer opnieuw. Deze taken, de zogenaamde rouwtaken van Worden, lopen door elkaar heen. Soms moet je taken ook weer overdoen. Rouwen is een werkwoord. Het is hard werken én werken met je hart. Je neemt je verdriet én je geluk.
 
Een rouwproces is nooit echt klaar. Je kunt het vergelijken met een wond. Na een tijd komt er een litteken. Dit litteken blijft altijd bij je. Je kan het zien, maar je kunt er mee leven. Net als bij rouwen gaan de scherpe kantjes er na een tijdje af, maar over gaan, nee. Het lijkt alsof je kunt zeggen: “Het ergste wat er kon gebeuren, is me overkomen en ik heb het overleefd. Nu ben ik klaar om het leven weer op te pakken”. Je groeit als het ware om je verlies heen, net zoals de jaarringen van een boom. 

"Wat vorm krijgt en daardoor van binnen naar buiten komt, werkt bevrijdend. Wat benoemd en verbeeld mag worden, krijgt bestaansrecht."(Claire Vanden Abbeele)